Hoe maak je een omgevingsplan in 5 stappen?

Eén van de kerninstrumenten in de nieuwe Omgevingswet is het gemeentelijke omgevingsplan. Erik Lubberink van Geodan zette, als gastheer van een masterclass op het Provero Congres 2021, samen met een aantal professionals uiteen wat bij het maken van een omgevingsplan komt kijken. In het artikel in Provero Magazine staat de uitgebreide uitleg van de stappen. Wij zetten het stappenplan voor gemeenten ook hier nog even kort voor je op een rij:

Stap 1: Kies een multidisciplinair team

Betrek mensen uit alle organisatieonderdelen die met het omgevingsplan te maken hebben:

• beleidsmakers
• juristen
• geo-deskundigen
• ICT’ers
• vergunningverlening
• monitoring
• gemeentelijke dienstverlening
• informatiebeheer
• beheer

Het is belangrijk dat deze collega’s meedenken of en hoe de plannen straks uitgevoerd en beheerd kunnen worden.

Samen ga je de gemeentelijke visie ontwikkelen:

“Het is essentieel om goed na te denken over wat je wilt als organisatie. Wat zijn je beleidsdoelen? Wat is je sturingsfilosofie: wil je alles op de vierkante millimeter vastleggen, of laat je veel vrij? Hoe wil je het plan straks beheren? En ook belangrijk: wat zijn je dienstverleningsdoelen? Want we doen dit natuurlijk voor de burger. Die moet aan het einde van de rit gemakkelijk een vergunning kunnen aanvragen.”

Het grootste gevaar in deze fase: het onderschatten van de opdracht.

Stap 2: Zie de consequenties van structurele keuzes

Denk goed na welke structuur je het omgevingsplan geeft. Het moet toekomstbestendig zijn.

“Je begint altijd vanuit de inhoud. Wat is je beleid? Wat is je sturingsfilosofie? Welke doelen liggen er vanuit de omgevingsvisie? Vanuit gemeentebestuur en politiek? Vanuit bestaande programma’s? Let er ook op dat lopende projecten en projectbesluiten erin moeten passen.”

Houd ook rekening met de vereisten vanuit het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) voor publicatie en het online raadplegen. Dit moet je aansluiten op je bestaande ICT-voorzieningen.

Stap 3: Verbeter je dienstverlening door juridische regels te annoteren

Het omgevingsplan bestaat uit juridische regels. Je kunt deze annoteren door er labels aan te hangen, bijvoorbeeld: ‘bouwen’ of ‘kappen’. Met een speciale annotatie kun je het werkingsgebied van de regel vaststellen: het gebied waarin de regel geldt.

Het formuleren en annoteren van juridische regels doe je tegelijk. Want tijdens het annoteren ontdek je misschien dat het handiger is om de regel net anders te formuleren.

Stap 4: Zet juridische regels om in toepasbare regels

Een burger die een dakkapel wil plaatsen, wil weten of hij een vergunning nodig heeft. Het Omgevingsloket vraagt daarvoor alle details uit met behulp van vragenbomen: ‘Hoe groot wordt de dakkapel? Op hoeveel centimeter van de dakrand?’.

“Die vragenbomen moet je als gemeente zelf maken. En dat is precies wat er bedoeld wordt met het maken van ‘toepasbare regels’. Dat is een hele klus. Bovendien is dit een hele nieuwe tak van sport voor gemeenten. Je moet daarvoor speciale software aanschaffen.”

Die speciale software is de zogenaamde regelbeheersoftware waarmee je toepasbare regels maakt in STTR-formaat.

En ook tijdens het maken van toepasbare regels kom je er soms achter dat je een juridische regel moet aanpassen.

Stap 5: Het DSO en gemeentelijke dienstverlening

Het Omgevingsloket is de plek waar burgers en bedrijven online kunnen opzoeken welke regels er gelden voor hun plannen.

“Wil je daarnaast als gemeente iets extra’s bieden? Bijvoorbeeld specifieke gemeentelijke informatie over een bepaalde locatie of speciaal thema? Dan kun je ervoor kiezen om die informatie aan te bieden op je eigen website, in een eigen viewer. Ik denk dat veel gemeenten kiezen voor themaloketten om specifieke informatie – over bijvoorbeeld natuur, evenementen of industriegebieden – in hun eigen online omgeving te presenteren.”

Wil je weten wat er kan met een eigen viewer of themaloketten? Kijk dan eens naar de mogelijkheden van het Decentraal Loket.

Verder lezen?

Lees het volledige interview met Erik Lubberink over het maken van een omgevingsplan in het Provero congresmagazine mei 2021. Daarin vind je meer uitleg over het hoe en waarom van de tips en handige links naar meer informatie.

Masterclass ‘Hoe maak ik een omgevingsplan’

De masterclass ‘Hoe maak ik een omgevingsplan’ vond plaats op 27 mei 2021. Deze werd gegeven door:

• Erik Lubberink – Geodan (gastheer)

En sprekers:

• Meryem Tas – Wissing ruimtelijke denkers
• Fokke Plantinga – Rho adviseurs voor leefruimte
• Ruben Zijlmans – FLO Legal

In de masterclass gaven zij handreikingen bij het maken van een Omgevingsplan.

“De keuzemogelijkheden zijn groot, maar hoe kun je op pragmatische wijze vorm en inhoud geven aan het Omgevingsplan. Niet alleen juridisch-inhoudelijke aspecten spelen een rol, maar ook informatiekundige eisen hebben invloed op de wijze waarop een plan tot stand komt. Welke keuzes kom je hierin tegen? Aan de hand van een specifieke casus word je in 3 uur meegenomen in alle stappen die van belang zijn bij het opstellen van het Omgevingsplan:

• Keuzemogelijkheden in aanpak en opbouw van het Omgevingsplan
• Annoteren van juridische regels
• Samenhang van juridische regels en toepasbare regels
• Verbeelden en raadplegen in het DSO
• Lessons learned Do’s en Don’t”